64569/09: Delfi AS / Estland

Het Estse Nu.nl plaatst een kritisch artikel over een bedrijf dat veerdiensten levert en L., de enige aandeelhouder. Het artikel is genuanceerd, gebalanceerd en er heeft hoor en wederhoor plaatsgevonden. De site biedt gebruikers de mogelijkheid te reageren en er volgen een kleine 200 reacties. L. schrijft de site aan om 20 van deze reacties te verwijderen en om een schadevergoeding te incasseren. De site doet het eerste, maar weigert het tweede. De vraag is: in hoeverre is de site verantwoordelijk voor de door de gebruikers geplaatste reacties, die mogelijk een onrechtmatig karakter dragen. Een langdurige nationale rechtsgang volgt waarbij op basis van diverse doctrines vrijspraken en veroordelingen volgen. De uitkomst is echter dat het platform wordt veroordeeld tot het betalen van een boete. De vraag die centraal staat is een keuze tussen twee regimes. Enerzijds is er het regime voor webhosters, die informatie opslaan die door hun gebruikers worden geleverd. Zij zijn van aansprakelijkheid uitgesloten als zij niet hebben aangezet tot het plaatsen van de informatie en geen kennis hebben van het onrechtmatige karakter van de informatie. Zodra zij deze kennis wel hebben dienen zij prompt te handelen door de informatie te verwijderen. Anderzijds is er de beschermde status van een journalistiek medium onder de vrijheid van meningsuiting-doctrine. Hierbij is juist geen passiviteit, maar activiteit vereist, onder andere in verband met redactie, kwaliteitscontrole, hoor en wederhoor en de naleving van andere journalistieke principes. Zowel in de nationale procedure als bij het EHRM wordt voor het tweede regime gekozen. Het Hof oordeelt dat ondanks het dilemma omtrent het te kiezen regime en de vaak grote onduidelijkheid omtrent de toepassing van oude regimes op de digitale wereld, het duidelijk had kunnen zijn voor het platform dat en welke plichten het in dit geval had. De vraag is hier derhalve of het platform voldoende heeft gedaan om zich van zijn zorgplicht te kwijten. In casu heeft de website in haar terms en conditions expliciet aangegeven dat er geen schadelijke content mag worden geplaatst, heeft zij een notice-and-takedownsysteem geïmplementeerd, waarbij een gebruiker kan aangeven dat bepaalde content schadelijk is en deze automatisch wordt verwijderd, heeft de site een automatisch filtersysteem geïmplementeerd waarbij berichten die bepaalde ‘verdachte’ woorden bevatten automatisch worden verwijderd en monitort ze zelf actief en handmatig de berichten zo goed en kwaad als het gaat (er worden per dag duizenden reacties geplaatst). Dit is echter niet voldoende, zo meent het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Dit leidt het Hof onder andere af uit het permanente karakter van de berichten (het ijzeren geheugen van het internet), het grote bereik van de website, het journalistieke bericht dat weliswaar gebalanceerd was, maar toch het vermoeden had moeten doen rijzen dat er boze reacties zouden kunnen volgen, het professionele karakter van de site, de technische controlemogelijkheden en het economische belang dat er met de site is gemoeid. Dat het platform wordt aangesproken en niet de gebruikers zelf heeft het platform volgens het Hof deels aan zichzelf te wijten, doordat het de gebruikers de mogelijkheid biedt om anoniem te reageren, waardoor het voor L. moeilijk was hun identiteit te achterhalen en hen direct aan te spreken.