Being a Scientist and a Muslim: Authority in the Islam-Science Debate

In 2004 was er ophef in Nederland nadat enkele moslimstudenten Biomedische wetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam de evolutietheorie bekritiseerden en verwierpen in een van hun essays voor de opleiding. Het incident werd breed uitgemeten in de pers en leidde tot een publieke discussie over het vermogen van moslims om goede wetenschappers te zijn die de wetenschappelijke methodologie respecteren.

Vermeende fricties tussen een islamitisch wereldbeeld en wetenschappelijke opvattingen gaan enerzijds over waarden en principes en anderzijds over de plaats van religie en wetenschap in de huidige wereld. Discussies over de evolutietheorie worden vaak in filosofische termen gepresenteerd, als een debat over de verhouding tussen geloof en rede. Het debat is ook verbonden met een socio-politieke strijd, wat meestal leidt tot defensieve standpunten die de relevantie van de islam in de moderne wereld proberen te behouden.

Deze studie verkent de relatie tussen islam, wetenschap en evolutietheorie, met een special focus op de opvattingen van moslimwetenschappers in de natuurwetenschappen: hoe navigeren zij in hun werk op het snijvlak van geloof en wetenschap? Als wetenschappers maken zij deel uit van een internationale gemeenschap en als moslims houden zij vast aan een specifieke traditie. De benaderingen van de wetenschappers en de verschillende visies op de manier waarop het vermeende conflict tussen islam en evolutietheorie opgelost kan worden, toont de variatie binnen de islamitische traditie met betrekking tot wetenschap en evolutietheorie.

In het debat over islam, wetenschap en evolutietheorie spelen socio-politieke motieven ook een rol. De opvattingen van de moslimwetenschappers worden vergeleken met andere hedendaagse islamitische benaderingen. De analyse toont enerzijds aan hoe hedendaagse moslimdenkers dit vraagstuk benaderen, en anderzijds hoe hun opvattingen passen in het bredere debat over moderniteit, identiteit en de plaats van religie in de moderne wereld.

Het onderzoek toont aan dat er geen eenduidige reactie is van moslims op wetenschap en evolutie-theorie. De deelnemers aan het debat presenteren verschillende strategieën om het publiek te overtuigen van het al dan niet samengaan van islam en wetenschap. De discussies gaan niet alleen om het verzoeken van geloof en wetenschap, maar ook om de autoriteit van religieuze teksten versus de wetenschap en de rol van beiden in het vormen van de hedendaagse moslim identiteit in de moderne wereld.

_

In 2004, there was consternation in the Netherlands when some Muslim students in the department of Biomedical Sciences at Vrije Universiteit Amsterdam, expressed their disbelief in evolutionary theory and criticized it in their essays for one of the courses. The incident was followed by public discussion about the ability of Muslims to be good scientists, respecting scientific methodology.

Alleged tensions between an Islamic worldview and scientific views concern values and principles and the places of religion and of science in modern societies. The debate on Islam and science often revolves around the authority of revelation (the Qur’an) versus science, and how these sources are interpreted. It is also tied to socio-political struggles, leading to defensive stances that seek to preserve the relevance of Islam in the modern world.

This research explores the relationship between Islam, science, and evolutionary theory, with a special focus on Muslim scientists in the natural sciences: How do they engage with perceived conflicts between Islamic teachings and modern scientific views, especially evolutionary theory? It highlights differing theological and philosophical approaches to understanding the origin of the universe, God’s relationship with creation, and human nature. It examines the authority and legitimacy of religious and scientific sources, and how Muslim scientists navigate this complex intersection.

The views of the Muslim scientists are contrasted with the approaches presented by the adherents of two modern Muslim approaches: Islamization of science and the “scientific” inimitability of the Qur’an. The analysis shows not only how contemporary Muslim thinkers approach this issue, but also how their views both reflect and contribute to broader debates about modernity, identity, and the place of religion in the modern world.

This study shows that it is not possible to speak of a uniform Muslim response to science in general, evolutionary theory in particular. There is significant intrareligious diversity, with different scholars and scientists proposing various ways of integrating or separating science and Islam. The study emphasizes that the discussion is not just about reconciling faith and science, but also about the authority of religious texts versus scientific methods, and the role of both in shaping contemporary Muslim identity in a global, modern context.