Benjamin Constant, surveillance en de strijd voor vrijheid en privacy: Vergeten gevoeligheden in een door Jeremy Bentham beïnvloed veiligheidsklimaat

In deze bijdrage, concentreer ik me op Benjamin Constants (1767-1830) Principes de politique, een meesterwerk van de liberale theorie. In dit werk uit 1810 geeft Constant zelf op verschillende plaatsen aan dat hij geschiedenis aan het schrijven is. Hij is, zo merkt hij op, de eerste om aandacht te schenken aan het principe dat statelijke macht en bevoegdheden beperkt moeten worden, wie ook aan de macht mag zijn (Boek I, Hoofdstuk I, 31). Hij is tevens de allereerste om de blik te oriënteren, niet alleen op de bron van macht, maar ook op het object van macht, datgene wat de machtsuitoefening ondergaat (Boek II, hoofdstuk II, 52) en verder kijkt dan de intenties en aangekondigde doelen van de soeverein. Constant kijkt met andere woorden hoe de overheid werkt en welke instrumenten zij gebruikt om bepaalde doelen te bereiken (Boek III, hoofdstuk V, 76). Tot slot ziet hij zichzelf als de eerste filosoof die echt belang hecht aan de individuele vrijheid en om wat er met personen gebeurt bij de uitoefening van overheidsmacht, daar waar zijn voorgangers zich vooral bekommerden om de haves en hun problemen (personen met eigendom en eigendomsvraagstukken) (Boek V, hoofdstuk I, 87-88).