Bestuurlijke integriteit: Manoeuvreren tussen recht en politiek

Als politici of bestuurders over de schreef gaan, wordt er al snel gekeken naar de juridische mogelijkheden om hen sancties op te leggen. De laatste jaren zijn de wettelijke integriteitskaders ook aangescherpt en is het instrumentarium dat kan worden ingezet bij integriteitskwesties in de lokale, provinciale en landelijke politiek uitgebreid. ‘Bestuurlijke integriteit’ blijft echter een complex en ambigue begrip op het snijvlak van recht en politiek, wat in de praktijk regelmatig spanningen en dilemma’s met zich meebrengt. Het opleggen van sancties aan politieke ambtsdragers botst namelijk al snel met fundamentele principes van de democratische rechtsstaat en met het feit dat wat integer is en wat niet uiteindelijk grotendeels een contextafhankelijk en politiek oordeel is. Toch zijn er wel degelijk ethische grenzen aan het handelen van politieke ambtsdragers en is het handhaven daarvan essentieel voor het vertrouwen in de politiek. In deze bijdrage verkennen we wat ‘bestuurlijke integriteit’ wel is en wat niet, binnen welke wettelijke kaders het zich beweegt, tot wat voor ingewikkeldheden dat kan leiden en hoe die in de praktijk (deels) worden ondervangen met beproefde manieren van werken.