Betrouwbaarheid van getuigenbewijs in WIM-zaken

De vervolging van internationale misdrijven is moeilijk en complex. Het gaat immers om manifestaties van collectief en structureel geweld waarbij het zeer moeilijk is na te gaan wie welke rol heeft gespeeld en wie precies waarvoor verantwoordelijk is c.q. gehouden kan worden. De openbaar aanklager in het Neurenberg tribunaal had vergeleken met zijn opvolgers bij de andere internationale straftribunalen en zijn Nederlandse collega’s in WIM-zaken een gemakkelijke taak. De Nazi’s hadden hun vernietigingscampagne nauwkeurig gedocumenteerd en het bewijs voor de misdrijven van het Nazi regime lag derhalve voor het grijpen. In de meer recente periodes van collectief en structureel geweld is dat echter niet meer het geval. Zowel de internationale als de Nederlandse opsporingsambtenaren hebben moeten ervaren dat er – althans voor de directe betrokkenheid van de verdachte bij de misdrijven – weinig ander bewijs voorhanden is dan de verklaringen van getuigen. Forensisch bewijs is zelden tot nooit aanwezig en slechts in uitzonderingsgevallen levert een doorzoeking of telefoontap nuttige informatie op. In deze bijdrage zal worden ingegaan op de vraag of en in hoeverre getuigenverklaringen voldoende betrouwbaar zijn. De doelstelling van het artikel is niet zo zeer om alle mogelijke problemen ten aanzien van getuigenbewijs te inventariseren, maar om na te gaan welke problemen zich in de tot nu toe afgeronde WIM-zaken hebben voorgedaan en wat de rechter hierover heeft geoordeeld.