Beyond legislation: Gaining insight into impact of raising the minimum legal drinking age

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het verhogen van de leeftijdsgrens voor alcohol de beoogde impact heeft: het alcoholgebruik van minderjarige jongeren gaat omlaag. Ook blijkt deze verhoging jongeren te beschermen tegen de negatieve gevolgen van het vroegtijdig beginnen met drinken op de korte en lange termijn. Echter, ondanks dat meerdere landen en staten in de U.S.A. hun leeftijdsgrens verhoogd hebben, zijn minderjarigen nog steeds eenvoudig in staat om alcohol te verkrijgen en te drinken. Dit geeft aan dat de effectiviteit van de leeftijdsgrens voor alcohol en het vermogen van deze maatregel om de beschikbaarheid van alcohol voor minderjarigen te verminderen niet optimaal is.

De beoogde effecten van de verhoging van de leeftijdsgrens (oftewel, het alcoholgebruik en gerelateerde gevolgen hiervan voor minderjarige jongeren verminderen), zijn uitgebreid onderzocht. Echter, de mogelijke rol van de implementatie van de verhoging, met als kernelementen de naleving, handhaving en het draagvlak voor deze maatregel, zijn tot nu toe nauwelijks onderzocht. Hetzelfde geldt voor de niet-beoogde impact die kan ontstaan na een verhoging door de complexe, grillige en soms onverwachte relatie die kan bestaan tussen wetgeving en realiteit. Daarom is meer kennis hierover essentieel voor een effectieve en optimale werking van een verhoging van de leeftijdsgrens.

In dit proefschrift onderzoek ik hoe de implementatie van het verhogen van de leeftijdsgrens verbeterd kan worden om de impact te optimaliseren. Hiervoor beantwoord ik drie onderzoeksvragen, gericht op 1) processen of factoren die van invloed zijn op de naleving van de leeftijdsgrens, 2) de handhaving en 3) de beoogde en niet-beoogde impact na de verhoging.

Door het toepassen van de mystery shopping methode en het afnemen van interviews en vragenlijsten, werd empirisch bewijs verzameld in Nederland na de verhoging van de leeftijdsgrens in 2014. Bij mystery shopping worden minderjarigen geïnstrueerd om onder begeleiding van volwassenen een aankooppoging van alcohol te ensceneren in een real-life setting. Daarnaast is in dit proefschrift een review van internationale literatuur uitgevoerd.
In conclusie tonen de resultaten aan dat de implementatie van het verhogen van een leeftijdsgrens kan worden verbeterd door het optimaliseren van de naleving, de handhaving en het maatschappelijk draagvlak. Verder tonen de resultaten aan dat er geen lineair pad is van de verhoging van de leeftijdsgrens tot aan de beoogde impact. Er is een veelheid van niet-beoogde impact zichtbaar die aanvullend overwogen moeten worden. Om de impact van de verhoging te optimaliseren, moet de nadruk worden gelegd op factoren of processen die naar verwachting de beschikbaarheid en het gebruik van alcohol bij minderjarigen zullen verminderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan zelfregulerende leeftijdsgrens-controlemaatregelen van alcoholverkopers. Daarnaast moeten factoren of processen die naar verwachting het alcoholgebruik van minderjarigen zullen doen toenemen worden tegengegaan, zoals de verplaatsing naar sociale verstrekking van alcohol aan minderjarige jongeren.

In de toekomst is meer onderzoek nodig om aanvullende processen of factoren te identificeren met betrekking tot implementatie en niet beoogde effecten. Dit draagt bij aan het transformeren van onvoorziene gevolgen in voorzienbare anticipaties bij wijzigingen in alcoholbeleid. De observaties uit dit proefschrift zijn belangrijk voor beleidsmakers en de onderzoeksagenda op het gebied van alcoholbeleid. Dit proefschrift toont aan dat er nog voldoende ruimte is voor een effectiever beleid gericht op het verminderen van de beschikbaarheid van alcohol voor adolescenten.