Biopsychosocial aspects of perinatal mental health

Tijdens de perinatale periode (zwangerschap en het eerste jaar na de bevalling) vinden er belangrijke levensgebeurtenissen plaats: de zwangerschap, de bevalling, en – bij het eerste kind – de overgang naar het moederschap. Deze periode is meestal een vreugdevolle periode maar kan soms gepaard gaan met negatieve (mentale) gezondheidsuitkomsten zoals depressie en angstklachten (psychologische distress) en voor deze periode specifieke complicaties: een bevalling met interventies (inleiding, gebruik van een vacuümpomp of verlostang, of een keizersnede) of het niet starten van of vroegtijdig stoppen met borstvoeding. Sommige vrouwen zijn extra kwetsbaar voor het ontwikkelen van deze negatieve gezondheidsuitkomsten als ze zwanger zijn geraakt op zeer jonge of juist hogere leeftijd, een laag opleidingsniveau hebben, of eerder een depressie hebben doorgemaakt. Mindfulnessvaardigheden (zoals het kunnen loslaten van negatieve gedachtes en onbevangen in het moment zijn) dragen mogelijk bij aan een verhoogde veerkracht tijdens deze periode en het aanbieden van een mindulness interventie zou kwetsbare vrouwen mentaal weerbaarder kunnen maken. Dit proefschrift beschrijft de bevindingen van twee studies.



Onderzoeksmethoden

De HAPPY studie (Holistic Approach to Pregnancy and the first Postpartum Year) en Brabant Studie volgden beiden meer dan 2000 vrouwen tijdens de zwangerschap tot het eerste jaar na de bevalling. Tijdens de zwangerschap werd bloed afgenomen om de concentraties van schildklierhormoon en spoorelementen zoals koper en zink in het bloed te bepalen. Bovendien vulden de vrouwen vragenlijsten in tijdens ieder trimester van de zwangerschap over psychologische distress klachten, mindfulnessvaardigheden, ruminatie (het herhaaldelijk overdenken van gevoelens en problemen), zelf-compassie (hoe warm en liefdevol je bent naar jezelf toe), intentie voor het geven van borstvoeding, en hypothyreoïdie klachten. Na de bevalling werden vragenlijsten afgenomen over de beleving van de bevalling, postpartum depressie klachten, en het geven van borstvoeding. Vrouwen met een hoge intensiteit van psychologische distress klachten tijdens de zwangerschap kregen het aanbod om deel te nemen aan een online mindfulness interventie.



Belangrijkste conclusies

Vrouwen met meer mindfulnessvaardigheden ervaarden minder depressie klachten gedurende de hele zwangerschap. Bovendien keken deze vrouwen positiever terug op de bevalling, gaven vaker borstvoeding en gingen langer door met het geven van borstvoeding. Een online mindfulness interventie aan vrouwen met veel psychologische distress klachten liet echter geen verschil zien tussen de vrouwen die de interventie wel aangeboden hadden gekregen en de vrouwen die deze niet aangeboden hadden gekregen. Deze interventie verbeterde wel mindfulnessvaardigheden, ruminatie, en zelf-compassie. Vrouwen met veel psychologische distress klachten gedurende de hele zwangerschap hadden ruim 30% minder kans op een natuurlijke bevalling. Uit het bloedonderzoek bleek dat vrouwen met een hogere koper-zink ratio (verhouding tussen koper en zink) in het begin van de zwangerschap meer psychologische distress klachten rapporteerden tijdens de hele zwangerschap. Ook rapporteerden vrouwen met een dalende schildklierhormoonwaarde tijdens de zwangerschap meer hypothyreoïdie klachten (klachten bij een te traag werkende schildklier) tijdens de hele zwangerschap.



Belangrijkste aanbevelingen

Dit onderzoek laat zien dat mindfulnessvaardigheden een belangrijke rol kunnen spelen in de mentale gezondheid van zwangere vrouwen, maar ook in perinatale specifieke uitkomsten, zoals de bevalling en borstvoeding. Een online mindfulness interventie tijdens de zwangerschap zou de mindfulnessvaardigheden kunnen verbeteren, evenals ruminatie en zelf-compassie, maar lijkt minder effectief te zijn om psychologische distress klachten te verminderen. Mogelijk dat internet interventies met gebruikmaking van een personal coach wel effect hebben. Toekomstig onderzoek naar biologische determinanten van algemeen welbevinden in de zwangerschap zou zich ook meer moeten focussen op de ‘spoorelementen’.