Bureaucratie, politiek en samenleving: verschuivende verhoudingen

Het oorspronkelijk Tilburgs Model, zo blijkt uit hoofdstuk twee, moest een antwoord zijn op alle negatieve symptomen van een ¿traditionele ambtelijke bureaucratie'. In de zelfanalyse van de gemeente Tilburg gaat het daarbij om centralisme en formele hiërarchie, vasthouden aan procedures en regels, risicomijdend gedrag, ondoorzichtigheid van de ambtelijke werkwijze en een te in zichzelf gekeerde cultuur. Vanwege deze symptomen werd een ¿fundamentele verandering van de structuur van het gemeentelijk apparaat' en een ¿totale cultuuromslag' nagestreefd. De begrippen suggereren dat de bureaucratie overboord zou worden gezet en vervangen zou worden door een meer decentrale, informele, ondernemende en risicozoekende organisatie. De voorgaande hoofdstukken maken duidelijk dat zo'n organisatie slechts deels is gerealiseerd, en uiteindelijk is ook het oorspronkelijk model gekanteld. Interessant is dat het Tilburgs Model als antwoord werd gezien voor de (negatieve) symptomen van de bureaucratie. In het bedrijfsmatig jargon van de jaren tachtig werd gesuggereerd dat de bureaucratie zou worden vervangen. Wanneer de oorspronkelijke betekenis van bureaucratie wordt gehanteerd, zoals het begrip door Max Weber is omschreven, blijkt het Tilburgs Model juist gericht te zijn op een perfectionering van de bureaucratie. Pas met het nieuwe Tilburgs Model (POP) is in deze context sprake van een fundamentele verandering.