Burgerparticipatie in fiscale beleidsregelvorming

Research output: Contribution to journalArticleScientific

Abstract

In deze bijdrage wordt onderzocht op welke manier beleidsregels meer responsief kunnen worden vastgesteld ¿ uiteraard binnen het kader van de democratisch gelegitimeerde wet. Beleidsregels zijn onmisbaar om rechtsgelijkheid en rechtszekerheid te realiseren bij de uitvoering van de wet. Bij het afstemmen van het recht op de belangen en behoeften van de burgers dienen de burgers of hun vertegenwoordigers een wezenlijke rol te spelen. Democratisch recht wordt immers gemaakt door dezelfde mensen als voor wie het geldt. Participatie van de burgers in de vorming van beleidsregels draagt daarom bij aan de responsiviteit van het recht. Bovendien kan zo ook de effectiviteit van het beleid, de naleving door de burgers, worden vergroot. Dat wordt verder toegelicht aan de hand van de beleidsvorming in het belastingrecht. Daar bleek dat brancheorganisaties en belangengroepen regelmatig invloed hebben op de vorming van beleidsregels. Dit geschiedt op incidentele en structurele basis. Het verdient aanbeveling deze participatie wat meer te formaliseren in procedures en criteria. Hetzelfde geldt voor de publicatie van concept-beleidsbesluiten op de website van de Belastingdienst. Deze voorstellen komen de transparantie en de controle op de onpartijdigheid van het besluitvormingsproces ten goede. Op deze manier wordt onder meer duidelijk wanneer er ruimte voor participatie is en kunnen meer belanghebbenden concept-beleidsbesluiten van commentaar voorzien. Er zou in dit kader eens geëxperimenteerd moeten worden met de openbare voorbereidingsprocedure. Daarnaast is ook de participatie vooraf van belang, bijvoorbeeld voor de probleemdefinitie (agenda setting) die uiteraard van grote invloed is op de vorming van beleid. Tot slot is kort aandacht besteed aan rapportage aan belanghebbenden en onafhankelijk toezicht op de beleidsregelvorming. Publieke verantwoording afleggen hoort immers bij recht dat responsief wil zijn ten opzichte van de gehele maatschappij en niet enkel ten opzichte van deelbelangen. Zo worden zowel de procedurele legitimiteit als de materiële legitimiteit van de beleidsregelvorming gediend. Participatie en interactie leiden niet alleen tot een betere wijze van totstandkoming van beleidsregels, maar ook tot kwalitatief betere beleidsregels. Uiteraard is het doel van participatie van belanghebbende burgers te komen tot responsievere besluiten en niet tot (nog) meer besluiten. Een dergelijke participatie kan voor de Belastingdienst overigens ook winst opleveren in de vorm van een grotere compliance en dus een betere uitvoerbaarheid van de belastingwet.
Original languageDutch
Pages (from-to)7-25
Number of pages44
JournalJuvat-Bulletin
Volume12
Issue number3
Publication statusPublished - 2005

Cite this