Conclusies

De eerste twee bijdragen van de bundel gaan over de samenhang tussen het internatio-naal en het Europees natuurbeschermingsrecht. Van der Zwiep laat zien dat voor gebieden die zich kwalificeren als speciale beschermingszone onder de Vogel- en/of Habitat-richtlijn en die zich uitstrekken over meerdere lidstaten, een gecoördineerde implementatie nodig is. Zo'n gecoördineerde implementatie kan geschieden door middel van het sluiten van een verdrag. Uitgewerkt voor het Waddengebied betekent dit dat er een trilateraal Waddenverdrag zou kunnen komen tussen Denemarken, Duits-land en Nederland. Omdat de overheden van de genoemde staten geen initiatief hiertoe toonden, heeft de Waddenvereniging een concept-tekst voor een dergelijk verdrag gemaakt. Het verdrag biedt de mogelijkheid om aan de richtlijnverplichtingen op een eenduidige manier uitvoering te geven, zodat het gebied als een ecologisch samen-hangende entiteit beschermd wordt. Zo kunnen bijvoorbeeld voor het gehele ge-bied samenhangende beheersplannen gemaakt worden waarin wordt aangegeven hoe aan de bescherming die art. 6 lid 2 Habitatrichtlijn vergt, vorm wordt gegeven. Van belang bij het opstellen van een dergelijk verdrag is wel dat de tekst van de Vogel- en Habitatrichtlijn tot uitgangspunt wordt genomen, iets wat trouwens in het voorbeeld van het Waddenverdrag ook gebeurd is. Voorkomen moet worden dat er internationale verplichtingen gaan gelden die in strijd zijn met Europeesrechtelijke verplichtingen. In zijn bijdrage over de verhouding tussen het Verdrag van Bern en de Habitatrichtlijn laat Knot zien welke praktische problemen zich voordoen nu beide documenten andere terminologie gebruiken, verschillende doelsoorten kennen en verschillende eisen stellen aan soortenbescherming en aan gebiedsbescherming. Over het algemeen genomen is de reikwijdte van de bescherming die uitgaat van de Habitat-richtlijn minder verstrekkend dan de bescherming die uitgaat van het Verdrag van Bern, maar soms gaat de Habitatrichtlijn weer verder. En dat terwijl de Habitat-richtlijn bedoeld was als uitwerking van het