De fiscale gevolgen van samenwerking door non-profitorganisaties

Dit proefschrift onderzoekt wat de fiscale gevolgen zijn van samenwerkingen waarbij non-profitorganisaties betrokken zijn, zoals samenwerkingen tussen meerdere gemeenten of publiek-private samenwerkingen tussen overheden, kennisinstellingen en bedrijven. In de non-profitsector heeft het aangaan van samenwerkingen de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen om belangrijke maatschappelijke vraagstukken op te lossen, zoals het terugdringen van personeelstekorten en het aanjagen van de energietransitie.

De studie richt zich op de vraag of samenwerkingen van non-profitorganisaties leiden tot een verhoogde belastingdruk, wat mogelijk een obstakel vormt voor hun effectiviteit. Hiervoor is op verschillende niveaus een vergelijking gemaakt van de fiscale behandeling van samenwerkingen en is de rechtvaardigheid van deze uitkomsten beoordeeld. In het onderzoek zijn de gevolgen voor de vennootschapsbelasting, de omzetbelasting en de overdrachtsbelasting in kaart gebracht door middel van een documentenstudie en het afnemen van interviews met bestuurders en adviseurs van non-profitorganisaties.

Uit het onderzoek blijkt dat non-profitorganisaties fiscaal anders worden behandeld wanneer zij gaan samenwerken. In sommige situaties leidt deze fiscale behandeling tot een extra belastingdruk voor het samenwerkingsverband en/of de deelnemers, die niet ontstaat als de non-profitorganisatie de activiteit zelfstandig verricht. De fiscale regelingen die extra belastingdruk bij samenwerking kunnen voorkomen, blijken in veel gevallen strikt te worden uitgelegd door de Belastingdienst en in de (Nederlandse en Europese) rechtspraak. Dit resulteert vaak in discussies tussen non-profitorganisaties en de Belastingdienst over de interpretatie en toepassing van deze regelingen op een samenwerkingsverband. Bovendien toont de studie aan dat non-profitorganisaties geen toegang hebben tot bepaalde fiscale faciliteiten die samenwerkingen stimuleren, terwijl profitorganisaties onder gelijke omstandigheden wel van deze regelingen gebruik kunnen maken, wat leidt tot een oneerlijk verschil in fiscale behandeling. Daarnaast kan de toegang tot bepaalde faciliteiten variëren, afhankelijk van de sector waarin de non-profitorganisatie actief is, hoewel voor dit onderscheid niet in alle gevallen een rechtvaardiging bestaat.

Om een meer gelijke fiscale behandeling van samenwerkingen te waarborgen, bepleit het onderzoek het bieden van eenzelfde uitgangspositie voor non-profitorganisaties in het belastingstelsel als die voor andere belastingplichtigen. Ook wordt aanbevolen tot het creëren van een gelijk speelveld wat betreft de toegang tot fiscale faciliteiten die van belang zijn bij de organisatie van samenwerkingen. Het onderzoek betoogt dat de Belastingdienst en rechters meer rekening moeten houden met de doelstelling van fiscale regelingen die samenwerking beogen te stimuleren, bijvoorbeeld door de voorwaarden van deze regelingen meer in onderlinge samenhang te toetsen. Tot slot roept het op tot een betere afstemming van de fiscale wet- en regelgeving op het overheidsbeleid dat samenwerking in de non-profitsector stimuleert. Dit kan bereikt worden door een verbeterde samenwerking tussen de verantwoordelijke ministeries. Deze samenwerking moet bijdragen aan het tijdiger signaleren van fiscale knelpunten rondom samenwerkingen, het identificeren van eventuele oplossingen en een betere informatievoorziening over deze onderwerpen richting de non-profitsector.

-

This dissertation investigates the Dutch tax implications of collaborations involving non-profit organizations, such as collaborations between multiple municipalities or public-private partnerships between governments, educational institutions, and businesses. In recent years, the non-profit sector has seen a significant increase in the establishment of collaborations to address important societal issues, such as reducing staff shortages and stimulating the energy transition.

The study focuses on whether collaborations among non-profit organizations lead to additional tax liabilities, potentially hindering their effectiveness. To investigate this, the research compares the tax treatment of such collaborations at various levels and evaluates the fairness of the resulting outcomes. It examines the implications for Dutch corporate income tax, value added tax, and real estate transfer tax by analyzing documents and conducting interviews with board members, directors, and advisors of non-profit organizations.

The research indicates that non-profit organizations are treated differently for tax purposes when they enter into collaborations. In some situations, this tax treatment results in additional tax liabilities for the collaboration and/or the participants, which liabilities would not occur if the non-profit organization conducted the activity on its own. The tax regulations that can prevent additional tax pressure in collaborations are often interpreted strictly by the tax authorities and in (Dutch and European) case law. This often results in discussions between non-profit organizations and the tax authorities about the interpretation and application of these regulations to a specific collaboration. Moreover, the study shows that non-profit organizations do not have access to certain tax facilities that encourage collaborations, while for-profit organizations under similar circumstances can make use of these regulations, leading to an unfair difference in tax treatment. Additionally, access to certain facilities can vary depending on the sector in which the non-profit organization is active, although there is not always a justification for this distinction.

To ensure a more equitable tax treatment of collaborations, the researcher suggests that non-profit organizations should be granted the same fiscal starting position as other taxpayers. The research recommends establishing a level playing field in terms of access to regulations crucial for facilitating collaborations. It contends that tax authorities and judges need to give greater consideration to the objectives of tax regulations designed to encourage collaboration. This could be achieved, for instance, by assessing the criteria of these regulations more in conjunction. Finally, the researcher advocates for enhanced alignment between tax legislation and government policies that promote collaboration within the non-profit sector. This alignment can be realized through strengthened cooperation among the ministries responsible. Such cooperation is expected to facilitate the prompt recognition of tax related issues that arise from collaborations, the exploration of potential solutions, and the improvement of information dissemination regarding these matters to the non-profit sector.