De Psychologie van Pensioenkeuzes

De te verwachten hervormingen in het pensioenstelsel maken in de nabije toekomst meer keuzemogelijkheden voor deelnemers mogelijk. Wanneer mensen meer (complexe) financiële keuzes moeten maken, brengt dit het risico op uitstelgedrag en slechte keuzes met zich mee. Uit de tiende Netspar Brief van Henriëtte Prast blijkt dat mensen in hun gedrag stelselmatig afwijken van wat het rationele model veronderstelt. Met name bij complexe keuzes varen mensen op hun intuïtie, in plaats van op ratio. Het gevoel dat wordt opgeroepen met taal – met name metaforen – speelt een grote rol bij de keuze die ze uiteindelijk maken. Financiële educatie, gestoeld op feitelijk juiste en begrijpelijke informatie, is daardoor nauwelijks effectief.

Naast de manier van communiceren, bevestigt dit onderzoek ook het effect van de default optie voor bijvoorbeeld ZZP’ers. Desgevraagd hebben veruit de meeste mensen de intentie een goed pensioen op te bouwen. Maar in de praktijk wordt sparen stelselmatig uitgesteld. Wanneer sparen als een ‘stille keus’ (default) wordt aangeboden, zullen maar weinigen kiezen voor de opt-out en zullen meer mensen een goed pensioen voor zichzelf opbouwen.