De samenhanggedachte in het belastingrecht

In toenemende mate is er kritiek op de kwaliteit van de fiscale wetgeving. Hierbij wordt vaak gewezen op onevenwichtigheden, asymmetrieën of verstoringen van de samenhang in de fiscale wetgeving. Met deze termen wordt gedoeld op de situatie dat de belastingwetten geen goede aansluiting garanderen tussen aftrekbare kostenposten en belastbare baten. Het gaat bijvoorbeeld om de situatie waarin bij een transactie tussen twee partijen de ene partij wel in de heffing wordt betrokken voor een opbrengst, maar zijn tegenpartij de corresponderende kosten niet in aftrek kan brengen. Het kan ook de andere kant opgaan: de ene partij krijgt wel aftrek, terwijl de andere partij niet belast wordt. Aangezien in de fiscaliteit al regelmatig wordt geschreven over samenhangstoornissen in de wetgeving, leek het mij interessant om te onderzoeken in hoeverre het bewaren van deze samenhang een prominente rol speelt in de fiscale jurisprudentie. In dit boek wordt de jurisprudentie onderzocht waaraan mogelijk de samenhanggedachte als leidende gedachte ten grondslag ligt. De (kritische) reacties uit de literatuur zullen daarbij tevens behandeld worden. Nagegaan zal worden of er algemene regels zijn af te leiden van deze jurisprudentie van de Hoge Raad en het HvJ EG. De reden dat ik de samenhanggedachte in de jurisprudentie wilde onderzoeken is gelegen in het feit dat hierover nog weinig geschreven is. Het leek mij interessant dit relatief onontgonnen gebied van het belastingrecht nader in kaart te brengen en na te gaan of het bij deze samenhanggedachte gaat om een beginsel van het belastingrecht. Mogelijk is het gelijkheidsbeginsel de dieper gelegen reden achter het bewaren van de samenhang tussen fiscale voordelen en nadelen. Indien deze samenhang namelijk niet bewaard zou worden dan zouden er grote verschillen in belastingdruk ontstaan tussen belastingplichtigen die wel en belastingplichtigen die niet geconfronteerd worden met samenhangstoornissen.