Des Pudels Kern? Rechtsbeginselen als fundamentele rechtsbron

Algemene rechtsbeginselen kunnen als fundamentele rechtsbron worden gekwalificeerd. Rechtsvorming is regelvorming. Consistente rechtsvorming is slechts mogelijk indien de beslissing in een concreet geval generaliseerbaar is, dus op een regel steunt. Regels zelf zijn het resultaat van een afweging van rechtsbeginselen. Deze afweging impliceert een materiële argumentatie. Omdat het gaat om de grondslagen van bestaande en nieuwe regels is dit een fundamentelere argumentatie dan in geval van louter regeltoepassing. Rechtsbeginselen vormen op deze wijze tevens een maatstaf voor de kwaliteit van recht en rechtsvorming en verzekeren de legitimiteit daarvan. Rechtsbeginselen als normatieve kern van het recht die de brug vormen van het recht naar de gedeelde waarden en normen in de samenleving. Dit is des Pudels Kern. Maar zijn rechtsbeginselen niet veel te vaag - en dus manipuleerbaar door de rechtsvormer? Zijn zij toch niet een moderne versie van Mephistopheles? Neen, beginselen lenen zich slecht voor manipulatie, omdat zij ontspringen aan en deel zijn van de rechtsorde; zij zijn terug te vinden in het positieve recht. Rechtsbeginselen vormen een bovenindividueel objectief kader. Zij bieden argumenten - met een bepaald gewicht - voor een beslissing in een bepaalde richting. Het zijn richtingaanwijzers in het juridische discours. De individuele rechtsvormer kan deze richtingaanwijzers niet naar believen gebruiken. Rechtsvormers worden bij de interpretatie van beginselen `gedisciplineerd' door de eisen van consistentie en juridische integriteit. Een rechtsvormer is actor - met een zekere handelingsvrijheid - én medium. Deze eis van juridische integriteit houdt in dat één coherent stel beginselen als de basis van rechtsvorming moet worden beschouwd. Legitiem recht wordt dus niet ad libitum gevormd.