Gezocht integere en daadkrachtige verbinder (m/v): Het onderscheidend vermogen van profielschetsen voor Nederlandse burgemeesters beoordeeld

Op de profielschetsen waarin gemeenteraden de eisen verwoorden die ze stellen aan een nieuw te benoemen burgemeester is veel kritiek. Ze zouden te veel op elkaar lijken en weinig échte keuzes bevatten. In dit artikel beschrijven we de eisen die gemeenteraden aan kandidaat-burgemeesters stellen en analyseren we het onderscheidend vermogen van profielschetsen. Uit een inhoudsanalyse van 231 profielschetsen en gesprekken met vijf focusgroepen blijkt, dat gemeenteraden in het bijzonder vragen om integere netwerkers en verbinders die vooral daadkrachtig, inlevend en communicatief zijn. De verschillen tussen gemeenten zijn daarbij klein, en gemeentegrootte maakt nauwelijks verschil. Gemeenteraden benutten in profielschetsen niet ten volle de mogelijkheden voor lokaal maatwerk en vertalen de lokale omstandigheden niet tot nauwelijks in specifieke eisen. De verklaring daarvoor is deels gelegen in isomorfe processen, die leiden tot eenvormigheid: gemeenteraden laten zich leiden door de handreiking voor het benoemingsproces en kopiëren teksten van elkaar. Tegelijk vraagt het Nederlands burgemeestersambt om een specifieke invulling, die we vertaald zien in profielschetsen. Het is daarom maar de vraag of de kritiek op profielschetsen volledig terecht is. Ze hebben namelijk wel degelijk onderscheidend vermogen. Maar gemeenteraden kunnen wel veel scherpere keuzes maken in wat ze van een burgemeester verwachten, passend bij de uitdagingen waar de gemeente voor staat.