Kievitseieren en de Vogelrichtlijn (Column Europa in Detail)

"Kievitseieren zoeken niet strijdig met Europese Vogelrichtlijn" kopte NRC Handelsblad op 16 oktober. Vergelijkbare koppen waren in andere kranten te zien. Helaas zijn ze onjuist. De Europese Commissie heeft besloten om de inbreukprocedure tegen Nederland vanwege het feit dat de wet in Nederland het rapen van kievitseieren toestaat niet door te zetten. Dat wil helemaal niet zeggen dat er dus geen strijd is met de Vogelrichtlijn. De Europese Commissie heeft tot taak toezicht te houden op de naleving van het Europees recht door de lidstaten van de EU. Daartoe kan zij een zaak voorleggen aan het Europese Hof van Justitie, die de betreffende lidstaat kan veroordelen. Of de Commissie een zaak in onderzoek neemt en of zij uiteindelijk zover gaat dat ze de zaak voorlegt aan het Hof staat geheel ter vrije beoordeling aan de Commissie. Uit de statistieken van de Commissie blijkt dat gemiddeld op enig moment tegen de 15 lidstaten zo'n 2000 inbreukprocedures lopen. Tegen de 60% van deze zaken worden gestart naar aanleiding van klachten van burgers en bedrijven. Per jaar krijgt de Commissie ongeveer 1300 klachten van burgers en bedrijven, waarvan ongeveer de helft betrekking heeft op milieurichtlijnen, zoals de Vogelrichtlijn. Eén van deze klachten kwam van De Faunabescherming, en na vier jaar onderzoek door de Commissie wordt de inbreukprocedure naar aanleiding van die klacht nu dus stilgelegd. Om de milieuklachten tegen Nederland te onderzoeken is bij de Commissie maximaal één ambtenaar beschikbaar. Deze getallen laten al zien dat alleen evidente schendingen van belangrijke onderdelen van het Europees recht bij de Europese rechter terechtkomen. Een zaak waarin het gaat om het beweerdelijk niet uitvoeren van één onderdeel van één bepaling uit de Vogelrichtlijn in één Nederlandse provincie maakt niet veel kans. Dat is ook niet zo erg. Een belangrijkere stimulans voor lidstaten om het Europees recht na te leven komt namelijk van de nationale rechter. Dat vindt ook de Europese Commissie. Die laat niet na erop te wijzen dat het toezicht op de naleving van het Europees recht primair op nationaal niveau moet plaatsvinden. Het is dan ook uiteindelijk de Nederlandse rechter die moet beoordelen of het rapen van kievitseieren in overeenstemming is met de Vogelrichtlijn. De beslissing van de Commissie zal in zijn of haar achterhoofd wellicht meespelen, maar juridisch zegt zij helemaal niets. Alleen als de zaak bij het Europese Hof zou zijn gekomen en de Europese rechter zou hebben vastgesteld dat er geen sprake is van strijd met de Vogelrichtlijn, dàn zou de Nederlandse rechter zich hierbij hebben moeten aansluiten. Wat zegt de Vogelrichtlijn over het rapen van eieren? De Vogelrichtlijn verbiedt het in de natuur rapen en het in bezit hebben van eieren van vogels. Uitzonderingen op dit verbod zijn alleen toegestaan als aan vier voorwaarden is voldaan. Ten eerste moet de uitzondering nodig zijn voor enkele specifieke belan