Meer Eigen Verantwoordelijkheid in Ouderenzorg: Wensen en Mogelijkheden

Mensen in Nederland worden steeds ouder. Daarmee nemen de kosten voor
langdurige zorg toe. Om de collectieve uitgaven aan zorg terug te dringen, zijn
de afgelopen jaren een aantal ingrijpende maatregelen genomen. Hiermee komt
een groter deel van de verantwoordelijkheid van zorg op de schouders van de
mensen zelf én van hun sociale omgeving terecht. In deze Netspar Brief gaan we
na in hoeverre hulpbehoevende mensen met een lichte zorgbehoefte financieel
in staat zijn om zelf de verantwoordelijkheid te dragen voor hulp en ondersteuning. Ook onderzoeken we de bereidheid van mensen om meer verantwoordelijk te zijn voor lichte zorg. We vinden verschillen in de bereidheid om te betalen voor lichte ouderenzorg. Deze diversiteit pleit voor keuzevrijheid in hoe mensen ouderenzorg in willen richten. Mensen met een hoog inkomen zijn bereid om meer uit te geven aan thuiszorg dan mensen met een laag inkomen. Het hebben van een partner en de beschikbaarheid van een mantelzorger reduceert de vraag naar thuiszorg. Een doorsnee gepensioneerd huishouden heeft redelijk wat vermogen en pensioeninkomen, dat ingezet zou kunnen worden voor meer uitgebreide thuiszorg. Het merendeel van de mensen verwacht echter dat het pensioeninkomen alleen niet toereikend is. Onder deze groep legt ongeveer de helft uit voorzorg geld opzij voor mogelijke ziekte. Terwijl de overige helft niet van plan is om hier geld voor opzij te leggen. De laatste groep mensen heeft vaker een laag inkomen, en is daarom in het geval van ziekte vaker afhankelijk van zorgvoorziening vanuit de overheid.
Onder Nederlanders is brede steun voor eigen verantwoordelijkheid van niet-medische aspecten van zorg, zoals ontspanning. Huishoudelijke hulp vindt bijna de helft van de mensen een gezamenlijke verantwoordelijkheid, terwijl het
merendeel van de mensen verpleging en verzorging een taak voor de overheid
vindt. Een vrijwillige verzekering voor thuiszorg zorgt ervoor dat mensen die hoge eisen stellen aan ouderenzorg niet onnodig veel sparen. De helft van de bevolking geeft aan interesse te hebben in collectief of privaat verzekerde thuiszorg, en dan voornamelijk voor huishoudelijke hulp en persoonlijke verzorging. Mensen met een hogere verwachte zorgvraag zijn bereid om meer te betalen voor verzekerde thuiszorg. Dit kan, voor zover mensen dit goed in kunnen schatten, tot ongewenste selectie-effecten leiden. Een oplossing kan zijn om al op tijd, bijvoorbeeld op 65-jarige leeftijd, een verzekering te organiseren zodat mensen nog weinig individuele kennis hebben over hun behoefte aan thuiszorg.