Methodologie van het belastingrecht

Het artikel beschrijft de ontwikkelingen van de afgelopen vijftig jaar in het voor de Tilburgse opleiding karakteristieke vak Methodologie van het belastingrecht. Dit vak biedt een reflectie op de grondslagen van het belastingrecht - waarbij met name rechtsbeginselen een zekere coherentie van het belastingrecht (moeten) waarborgen. De focus van het vak werd in de loop der tijd breder: van vooral rechtsvinding en formeel belastingrecht naar de dynamiek binnen de trias politica, het gebruik van belastingen als beleidsdoel, compliance, horizontaal toezicht, mediation en fiscale ethiek. Belastingwetenschap
wordt hierbij vanuit meerdere disciplines bedreven - zoals al door Hofstra in 1966 bepleit. In de bijdrage worden een aantal thema's uitgediept vanuit een beginselen-perspectief. Rechtsbeginselen vormen een brug van het belastingstelsel naar in de samenleving gedeelde normen en waarden.
De ontwikkeling van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur laat goed zien hoe eind jaren ’70 het belang van de rechtsbescherming in een meer gehorizontaliseerde samenleving werd erkend. Daarna komt toetsing van wetgeving aan bod. De rechter blijkt hier veel meer afstand te bewaren en wil niet op de stoel van de democratisch gelegitimeerde wetgever gaan zitten. Bij het leerstuk van de navordering(saanlag) blijkt vervolgens hoe wetgever en rechter samen en in wisselwerking het recht vormen en ontwikkelen. Het evenwicht tussen de relevante beginselen wordt steeds weer opnieuw gezocht onder verdiscontering van de evoluerende werkwijze van de Belastingdienst. Ten slotte wordt aandacht besteedt aan ethiek, waarbij rechtsbeginselen niet alleen als rechtstatelijke normen worden gezien die een juridische vertaling zijn van morele normen maar ook een zekere maatstaf voor het fiscale gedrag van burgers.