Personality trait development in the context of daily experiences and close social relationships

Hoe veranderlijk zijn persoonlijkheidseigenschappen? Hoe ontwikkelen persoonlijkheidseigenschappen zich gedurende verschillende levensfases? En hebben alledaagse ervaringen invloed op onze persoonlijkheidseigenschappen? In mijn proefschrift heb ik geprobeerd antwoord te geven op deze vragen. Mijn onderzoek richtte zich op de veelgebruikte ‘Big Five’-persoonlijkheidseigenschappen: extraversie, vriendelijkheid, zorgvuldigheid, emotionele stabi-liteit en openheid. Ik heb gebruik gemaakt van bestaande data (de ‘RADAR’ dataset) over de zelf-gerapporteerde persoonlijkheidseigenschappen en alledaagse ervaringen van Nederlandse jongeren en hun broers en zussen, hun moeders en hun beste vrienden, die maximaal zeven jaar zijn gevold (N = 2.230 adolescenten en 483 moeders).
Hoe stabiel zijn persoonlijkheidseigenschappen tijdens de adolescentie? Mijn onderzoek naar de zogenaamde rangschikking-stabiliteit van persoonlijkheidseigenschappen toonde aan dat de Big Five-eigenschappen al behoorlijk stabiel waren bij de aanvang van het onderzoek (leeftijd 12 jaar). De stabiliteit van de Big Five-eigenschappen nam tot de leeftijd van 18 jaar behoorlijk toe. In de periode van 18 tot 22 jaar nam de stabiliteit niet verder toe.
Hoe veranderen mensen gemiddeld op persoonlijkheidseigenschappen? Tijdens de vroege adolescentie (leeftijd van 12 tot 15 jaar) lieten adolescenten gemiddeld een tijdelijke afname zien op sommige persoonlijkheidseigenschappen. In deze periode werden meisjes gemiddeld minder emotioneel stabiel en minder extravert en werden jongens minder zorgvuldig. In de leeftijdsperiode van 17 tot en met 22 jaar lieten deelnemers daarentegen vooral toenames zien: zowel jongens als meisjes werden gemiddeld zorgvuldiger, vriendelijker en extraverter, en meisjes werden in deze periode emotioneel stabieler. Moeders namen gemiddeld toe in hun niveau van zorgvuldigheid, extraversie, vriendelijkheid en emotionele stabiliteit.
Wordt de persoonlijkheidsontwikkeling van adolescenten beïnvloed door persoonlijkheidseigenschappen van vrienden en broers en zussen? Ik heb geen bewijs gevonden voor sociale beïnvloeding tijdens de adolescentie. Ten eerste hing de persoonlijkheidsontwikkeling van adolescenten niet samen met de Big Five-eigenschappen van hun beste vrienden en broers of zussen. Ten tweede gingen de persoonlijkheidseigenschappen van adolescenten en hun vrienden, broers en zussen niet steeds meer op elkaar lijken. En ten derde vond ik geen bewijs dat vrienden, broers en zussen tijdens het onderzoek overeenkomsten vertoonden in hun ontwikkeling op persoonlijkheidseigenschappen.
Hebben alledaagse ervaringen invloed op persoonlijkheidseigenschappen? De resultaten van mijn onderzoek suggereren dat alledaagse ervaringen onze persoonlijkheid beïnvloeden. Ten eerste vond ik dat moeders die in het dagelijkse leven relatief veel positieve emoties en relatiekwaliteit ervaarden, sterker toenamen in de Big Five-persoonlijkheidseigenschappen dan moeders die relatief weinig positieve emoties en relatie-kwaliteit ervaarden. Ten tweede vond ik dat adolescenten lager gingen scoren op de persoonlijkheidseigenschap emotionele stabiliteit nadat ze in een bepaald jaar meer negatieve gevoelens ervaarden dan normaal.
Hoofdconclusie. Alledaagse sociale en emotionele ervaringen lijken een invloed te hebben op persoonlijkheidseigenschappen. Veel mensen willen graag toenemen in hun niveau van extraversie, vriendelijkheid, zorgvuldigheid, emotionele stabiliteit, en openheid. Mogelijk bevorderen we gewenste persoonlijkheidsontwikkeling bij onszelf en bij elkaar als we ervoor zorgen dat we vaker positieve emoties en meer relatiekwaliteit ervaren.