Sex and gender differences in psychological factors related to ischemic heart disease

Onderzoeksvraag (probleemstelling)
Dit proefschrift beschrijft nieuw onderzoek over het risico van psychologische klachten voor hartaandoeningen bij vrouwen. Het gaat om factoren zoals stress, angst en depressieve stemming, maar ook burnout en vermoeidheid. Het blijkt dat deze factoren het risico verhogen op het ontwikkelen én verergeren van hartaandoeningen waarbij er sprake is van zuurstofgebrek van de hartspier (ischemische hartziekten). Daarnaast is onderzocht hoe vaak deze psychologische factoren voorkomen bij patiënten met een spontane scheur (dissectie) van de kransslagader (SCAD), een hartaandoening die aanzienlijk vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen.

Reden voor en/of belang van het onderzoek
Psychologische factoren komen vaker voor bij vrouwen en bij patiënten met hartziekten. Het was tot nu toe nog niet duidelijk of vrouwen met psychologische klachten een hoger risico op hartziekten hebben dan mannen. Hartaandoeningen die vaker bij mannen voorkomen zijn de voornaamste focus van wetenschappelijk onderzoek en de dagelijkse klinische praktijk, waardoor er onderrapportage, onderdiagnosticering en onderbehandeling van vrouwelijke patiënten met ischemische hartziekten bestaat. Het onderzoek dat in het proefschrift beschreven wordt, laat zien in welke mate psychologische factoren een rol spelen bij ischemische hartziekten in vrouwen en mannen.

Onderzoeksmethode
Het eerste gedeelte van dit proefschrift beschrijft twee uitgebreide literatuurstudies (meta-analyses). Het betreft een overzicht van onderzoek bij in totaal 3,5 miljoen mannen en 2,5 miljoen vrouwen (290 artikelen). De studies beschrijven het risico van psychologische factoren op het ontwikkelen en verergeren van hartziekten. In het tweede gedeelte van dit proefschrift zijn door middel van vragenlijsten psychologische en klinische factoren bij 183 SCAD-patiënten onderzocht, waarvan 172 (94%) vrouwen. Deze groep is in detail beschreven en vergeleken met vrouwelijke patiënten met een “klassiek” hartinfarct dat veroorzaakt is door aderverkalking.

Belangrijkste conclusies
De literatuurstudie laat zien dat psychologische factoren samenhangen met een verhoogd en vergelijkbaar risico op het krijgen van ischemische hartziekten voor vrouwen en mannen. Bij patiënten die al ischemische hartziekten hebben, werd gevonden dat psychologische klachten samengaan met een hoger risico op negatieve uitkomsten zoals een nieuw hartinfarct, een dotterbehandeling of bypass operatie, of zelfs overlijden. Het risico was hoger voor mannen met ischemische hartziekten dan voor vrouwen.
Wat betreft SCAD werd gevonden dat aandoeningen zoals fibromusculaire dysplasie, migraine, oorsuizen en chronische pijn vaak voorkomen. Op het gebied van psychologische factoren blijkt dat ervaren stress, vermoeidheid en een burn-out ook vaak voorkomen bij vrouwelijke patiënten die een SCAD hebben doorgemaakt. Verder bleek dat meer dan de helft van de SCAD-patiënten hevige emotionele stress heeft ervaren in de 24 uur voorafgaand aan het infarct, wat aanzienlijk hoger was dan bij vrouwelijke patiënten van dezelfde leeftijd met een “klassiek” hartinfarct (56% versus 39%).

Belangrijkste aanbevelingen
In de praktijk zijn verschillen tussen vrouwen en mannen van groot belang voor de diagnostiek en behandeling van hartziekten. De wijze waarop hartziekten ontstaan en de (psychologische) klachten verschillen aanzienlijk tussen vrouwen en mannen. Preventieve strategieën, verbeterde testmogelijkheden en vernieuwende patiënt-specifieke therapeutische interventies zijn nodig om klinische uitkomsten en kwaliteit van leven bij vrouwen en mannen met verschillende typen hartziekten te verbeteren.