The credibility challenge of political leaders: Enacting competence, trustworthiness, and caring

Waar gaat het proefschrift over?

 

Geloofwaardigheid is essentieel voor politiek leiders om de noodzakelijke steun voor hun plannen, ideeën en handelen te verwerven. Deze geloofwaardigheid is echter niet vanzelfsprekend. Het is niet iets dat leiders bezitten, het is niet een onderdeel van hun persoonlijkheid, maar het is iets dat door een publiek – bijvoorbeeld een publiek van burgers – wordt toebedeeld. Zij bepalen steeds opnieuw of een leider al dan niet hun geloof waard is. Ik onderzocht daarom op basis van enquêtes en een analyse van televisieoptredens, krantenartikelen en tweets wat maakt dat politiek leiders in Nederland volgens burgers geloofwaardig zijn, zowel tijdens verkiezingen als daarbuiten.

 

Wat waren de belangrijkste wetenschappelijke conclusies?

 

Geloofwaardig zijn vergt bekwaamheid, betrouwbaarheid en betrokkenheid. Om te begrijpen waarom leiders als zodanig worden ervaren introduceerde ik het concept ‘geloofwaardigheid in actie’ (enacted credibility), dat helpt te analyseren hoe geloofwaardigheid sociaal wordt geconstrueerd in de relatie tussen politiek leiders, burgers, en anderen in het publieke debat in de media. Uit dit proefschrift blijkt dat het wordt gewaardeerd als lijsttrekkers, ministers en fractievoorzitters in hun Tv-optredens 1) specifiek zijn ten aanzien van problemen en oplossingen, 2) consistent zijn in hun uitspraken en handelen en 3) hun menselijke kant laten zien waarmee het publiek zich kan identificeren. Tegelijkertijd is hun geloofwaardigheid ambtsgebonden: in overeenstemming met de rol van een ambt in de democratie, worden andere eisen aan politiek leiders gesteld.

 

Wat kan de praktijk ermee?

 

De ambtsgebondenheid van geloofwaardigheid betekent dat een geloofwaardig leider in het ene ambt, niet automatisch tot zijn recht komt in een ander ambt. Het is dan ook zaak zorgvuldig te overwegen in hoeverre een politiek leider zijn publiek ervan kan overtuigen, dat hij de voor een ander ambt benodigde geloofwaardigheidsgerelateerde eigenschappen bezit. Bovendien is het goed te beseffen dat hoewel de manier waarop over politiek leiders wordt gesproken in het publieke debat in de media medebepalend is voor hun geloofwaardigheid, politiek leiders zelf ook aan zet zijn. De resultaten van dit proefschrift bieden politiek leiders handvatten voor waar het publiek naar op zoek is en hoe zij hun optredens vorm kunnen geven.