The diplomat and the pioneer: Jo Willebrands and Toon Ramselaar

Research in de Geheime Archieven van het Vaticaan heeft Nederlandse documenten aan het licht gebracht die een nieuw licht werpen op de ontstaansgeschiedenis van de verklaring Nostra Aetate, de verklaring over de niet-christelijke godsdiensten op het Tweede Vaticaans Concilie. De rol van Jo Willebrands blijkt alleen te begrijpen via het pionierswerk dat Toon Ramselaar heeft verricht, die zelf gemarginaliseerd werd. De vermelding van de jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog en de betekenis van de staat Israel, genoemd in het memorandum dat vanuit Ap3eldoorn naar Rome was gestuurd, werden eveneens verzwegen in de officiële geschiedsschrijving van Nostra Aetate door mgr. Oesterreicher. Willebrnands' strategisch handelen maakte Nostra Aetate mogelijk, maar zonder de pioniersarbeid van Ramselaar zou d e verklaring geen werkelijke impact hebben gehad. .