Toepasselijk arbeidsrecht over de grenzen heen. België, Nederland, Europa, de wereld

De voortschrijdende eenwording van de interne markt en de recente uitbreidingen van de Europese Unie leiden tot steeds meer arbeidsmobiliteit. Niet alleen ondernemingen, ook werknemers opereren steeds meer over de grenzen heen. Arbeidsvoorwaarden worden echter nog altijd vastgelegd in op nationaal recht gebaseerde individuele en collectieve arbeidsovereenkomsten. Bij een arbeidsverhouding met grensoverschrijdende elementen doet zich dan ook de vraag voor welk recht hierop van toepassing is. Het antwoord op deze vraag moet worden gezocht in een reeks van nationale, Europese en internationale juridische instrumenten. Vooral de Europese regels inzake grensoverschrijdende arbeid spelen hierbij een grote rol, zoals de bepalingen met betrekking tot het vrij verkeer van werknemers (artikel 39 EG) en het vrij verkeer van dienstverleners (artikel 49 EG). De afgeleide instrumenten, zoals Verordening 1612/68 inzake migrerende werknemers en Richtlijn 96/71 inzake gedetacheerde werknemers, bevatten specifieke regels. Daarnaast bestaan er de instrumenten van IPR, in het bijzonder het EVO-Verdrag en Verordening 593/2008 (Rome I) die vanaf eind 2009 het EVO-Verdrag zal vervangen. Ook Verordening 44/2001 (Brussel I) betreffende de rechterlijke bevoegdheid is in dit kader relevant. In een bredere globale context is er tevens de invloed die uitgaat van het recht van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), meer bepaald inzake het internationale dienstenverkeer komende van buiten de EU.