Tools or rules: The utility and limitations of guidelines in Dutch hospitals

Ziekenhuisbestuurders zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van zorg die geleverd wordt in hun instelling. Wat goede zorg is, is onder andere beschreven in richtlijnen. Oorspronkelijk hadden deze richtlijnen tot doel om de kennis van professionals up-to-date te houden. Steeds vaker worden ze echter ook gebruikt voor andere doelen, zoals toezicht en handhaving. De ziekenhuisbestuurder wordt aangesproken op zijn verantwoordelijkheid voor de naleving van richtlijnen en andere kwaliteitseisen. Dit stelt ziekenhuisbestuurders voor een vrijwel onmogelijke opgave, zo blijkt uit het proefschrift van Louise Blume, getiteld Tools or Rules? The utility and limitations of guidelines in Dutch hospitals.

Het aantal richtlijnen dat van toepassing is op ziekenhuiszorg is groot en wijzigingen vinden in een snel tempo plaats. Er is bovendien geen centrale plaats waar alle richtlijnen worden ontsloten, waar versiebeheer plaatsvindt en van waaruit systematische communicatie over wijzigingen wordt gedaan. Ziekenhuisbestuurders worstelen daardoor met de vraag wat er van hen verwacht wordt, welke onderdelen van richtlijnen zij met voorrang moeten implementeren en waarop zij door de toezichthouder kunnen worden aangesproken. Het proefschrift beschrijft deze uitdagingen vanuit het perspectief van ziekenhuisbestuurders.

Hoeveelheid verplichtingen
Uit het onderzoek blijkt dat er meer dan 2000 richtlijnen en andere eisen van toepassing zijn op ziekenhuiszorg. Per maand komen er gemiddeld 15 externe eisen bij. Er is daarom behoefte aan een infrastructuur voor het bijhouden en prioriteren van externe eisen.

Onmogelijke opgave?
23 van de 39 ziekenhuisbestuurders geven aan problemen te ervaren bij de implementatie van richtlijnen en het toedelen van de verantwoordelijkheid daarvoor binnen het ziekenhuis. De ziekenhuisbestuurders zeggen dan ook dat het onmogelijk is om aan al deze eisen te voldoen. De ziekenhuisbestuurders die wél positieve ervaringen rapporteren, schrijven dat onder meer toe aan een goede samenwerking tussen bestuur en medische staf. Ziekenhuizen die problemen ondervinden met de implementatie van richtlijnen, leggen meer nadruk op externe verwachtingen en ontwikkelen zo een meer defensieve stijl.

Oplossing
De resultaten van het onderzoek suggereren dat de nadruk moet liggen op verbetering en leren in ziekenhuizen. Blume beveelt aan om toezicht en handhaving te focussen op een beperkt aantal geprioriteerde kwaliteitseisen, die dan ook écht nageleefd moeten worden. Blume roept daarnaast richtlijnmakers en andere belanghebbenden op tot een betere samenwerking in de hele keten van richtlijnontwikkeling, -gebruik en handhaving.